Thời gian gần đây, dư luận xôn xao trước câu chuyện lùm xùm về “người khổng lồ đa cấp Amway” bị khách hàng tố bán sản phẩm thực phẩm chức năng gây hại cho sức khoẻ.

Để có cái nhìn thấu đáo về công dụng của thực phẩm chức năng, phóng viên Dân trí đã có cuộc phỏng vấn với Giáo sư Hoàng Tích Huyền - Nguyên Chủ nhiệm bộ môn Dược lý - Trường Đại học y Hà Nội, người có nhiều kinh nghiệm nghiên cứu về vấn đề dinh dưỡng.

Thưa giáo sư, thực phẩm chức năng có tác dụng gì đối với cơ thể người?

Thực phẩm chức năng còn gọi là chất bổ sung dinh dưỡng được sản xuất ra dựa trên thực tế cơ thể con người hầu hết đều thiếu các chất dinh dưỡng cần phải bổ sung. Thực phẩm chức năng có các chất khoáng, vi lượng giúp bổ sung dưỡng chất cho người sử dụng như cung cấp canxi, magie, kẽm, đồng…bồi bổ cho xương, cung cấp crom phòng chống tiểu đường. Thậm chí còn hỗ trợ ung thư, giúp thải độc, chống oxy hóa (còn gọi là gốc tự do).

Cơ thể phải chuyển hóa các chất để sinh năng lượng nhưng cũng sinh ra những chất chuyển hóa có tính axit gây axit hóa cơ thể. Nên dùng thực phẩm chức năng sẽ chống kiềm hóa cơ thể, chống axit.

Người sử dụng thực phẩm chức năng có cần sự tư vấn của bác sĩ trước khi sử dụng không?

Cái gì cho vào miệng phải hết sức cẩn thận vì sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe. Thực phẩm chức năng cũng vậy, viên thực phẩm chức năng dùng phải hỏi ý kiến bác sĩ, dược sĩ chứ không được tự do dùng.

Thực phẩm chức năng có ranh giới điều trị rộng hơn thuốc, khoảng cách giữa liều thường dùng và liều độc rộng hơn. Nhưng dù sao, thực phẩm chức năng cũng như thuốc, đều là con dao hai lưỡi.

Giáo sư Hoàng Tích Huyền nói về thực phẩm chức năng

Thực phẩm chức năng cung cấp một số vitamin A, C, E, các nguyên tố selen, kẽm, đồng và nhiều chất khoáng khác đều có thể gây độc nếu dùng quá liều. Nếu không độc, cũng gây tác dụng không mong muốn, huống chi những đơn chất đó lại nằm trong cả một công thức nhiều chất nên có thể xảy ra tương tác bất lợi làm mất tác dụng của thực phẩm chức năng hoặc có tác dụng hiệp đồng làm tăng độc tính của nhau.

Vì vậy, không phải dễ dàng khi mua một chế phẩm mà công thức có nhiều đơn chất. Cần phải hỏi ý kiến chuyên môn là các bác sĩ hoặc dược sĩ lâm sàng.

Đối với người bình thường, nếu tự ý sử dụng các loại thực phẩm chức năng có gây ra tác hại hoặc nguy hiểm gì đến cơ thể không như việc thừa dinh dưỡng dẫn đến béo phì, tăng cân?

Một số thực phẩm chức năng nếu dùng không khéo và không có điều tra bệnh tật cẩn thận có thể gây ảnh hưởng đến tiết niệu, gây suy thận, làm tăng tích lũy dịch trong cơ thể và gây tăng cân.

Nên sử dụng thực phẩm chức năng trong những trường hợp cụ thể nào?

Nên dùng thực phẩm chức năng trong một số trường hợp như: Bổ sung vitamin, chất khoáng, nguyên tố vi lượng để giữ cân bằng cho cơ thể; chống oxy hóa, chống tích lũy axit trong cơ thể; tăng cường miễn dịch và sức đề kháng cho cơ thể con người; tăng cường cân bằng toan - kiềm cho cơ thể, ổn định thần kinh trung ương trong trường hợp căng thẳng hoặc mất ngủ; điều hòa hoạt động của tim mạch, cung cấp năng lượng cho tim; hỗ trợ điều trị các bệnh về ngũ quan (thị giác, vị giác…); bồi dưỡng và củng cố sức khỏe cho trẻ em và người cao tuổi; phòng ngừa và hỗ trợ điều trị hội chứng chuyển hóa như: Tiểu đường, gút, xơ vữa động mạch, béo phì, rối loạn mỡ máu…

Hiện tại, thực tế có nhiều người đứng ra bán thực phẩm chức năng nhưng không có hiểu biết chuyên môn về dinh dưỡng và y tế, điều này có nguy hại đối với người dùng không?

Thực phẩm chức năng cũng như thuốc, là mặt hàng phải có hàm lượng tri thức bên trong. Để phục vụ vốn quý nhất là sức khỏe của con người, người bán hàng cần có y đức và kiến thức y tế nhất định, ít nhất là về mặt hàng mình kinh doanh.

Xin nói thật, tôi đã gặp nhiều nhà phân phối khi bán mặt hàng thực phẩm chức năng thì có hai khuynh hướng sau đây: Một là, tô hồng cho mặt hàng của mình, giới thiệu như là thần dược mà thực sự không có tác dụng như quảng cáo; hai là, do không đủ kiến thức nên không nói được hết mặt mạnh của thực phẩm chức năng đó.

Hai khuynh hướng đó đều không có lợi cho người sử dụng. Vì vậy, tôi đề nghị, những nhà phân phối thực phẩm chức năng cần phải huấn luyện kỹ về mặt hàng này cả mặt lợi, mặt hại để khi phát ngôn cho có trọng lượng và đúng y đức.