Hai khẩu súng thần công được phát hiện dưới sông Lam vào ngày 19/8/2012

Sau khi lặn xuống kiểm tra gỡ lưới, người dân phát hiện một vật cứng bằng sắt, dài, quấn chặt lấy chiếc lưới. Mọi người cùng nhau tìm cách đưa vật lạ lên nhưng không được do thanh sắt quá nặng. Nhận được thông tin, anh Nguyễn Văn Bình - chuyên thu mua sắt vụn ở địa phương - đã thuê xà lan cùng đội lặn đến khu vực này để trục vớt thanh sắt.

Tuy nhiên, khi đưa lên khỏi mặt nước mọi người mới ngỡ ngàng khi “thanh sắt” đó chính là một khẩu súng thần công vẫn còn tương đối nguyên vẹn. Sau đó, anh Bình nhận được thông tin, cách đó khoảng 5 ngày, một số dân chài lưới cũng đã phát hiện một khẩu súng tương tự gần khu vực này nhưng họ đã bán phế liệu nên anh Bình tìm mua lại.

Do nằm dưới nước lâu nên hai khẩu súng đều bị hoen rỉ, rêu bám đầy.Hai khẩu súng có hình trụ, lớn dần từ miệng đến chuôi súng, có 3 phần rõ rệt gồm nòng, bầu và chuôi. Ngay sau đó, anh Bình đã đem giao nộp cả hai khẩu súng thần công cho bảo tàng tỉnh Nghệ An để phục vụ công tác nghiên cứu.

Trao đổi với PV Dân trí, ông Nguyễn Đức Kiếm, PGĐ bảo tàng tỉnh Nghệ An cho biết, khẩu súng thứ nhất có chiều dài 3,7m, rộng 18cm, đường kính đầu súng 21cm, nặng trên 2 tấn. Khẩu súng thứ 2 có chiều dài 1,38m, đường kính gò súng 7,2cm, nặng gần 500kg.

Các chuyên gia Viện Khảo cổ học Việt Nam và Khảo cổ học dưới nước và đánh giá, 2 khẩu súng trên có niên đại vào khoảng cuối thế kỷ XVII - đầu thế kỷ thứ XIX. Các chuyên gia cũng nhận định, hai khẩu súng thần công có thể nằm trên con tàu chiến giai đoạn Trịnh - Nguyễn phân tranh hoặc trên con tàu buôn của thương lái Nhật Bản ở thế kỷ XVIII-XIX, bị đắm trên sông Lam. Qua thời gian, do dòng chảy thay đổi nên hai khẩu súng thần công này mới phát lộ ra.

Nguồn tin riêng của Dân trí từ bảo tàng tỉnh Nghệ An và anh Bình đều có nhận định, con tàu bị đắm vẫn đang nằm trên sông Lam nhưng rất khó khăn để trục vớt. “Nếu trục vớt được con tàu đắm đó thì chắc chắn sẽ có nhiều cổ vật bên trong, phục vụ cho việc nghiên cứu”, một chuyên gia nói.

Được biết, khẩu súng thần công lớn mà ông Bình giao nộp cho bảo tàng tỉnh Nghệ An là khẩu súng lớn nhất trong số 7 khẩu súng thần công được người dân phát hiện và giao nộp đang được trưng bày tại bảo tàng 2 tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh.

Sau khi thành lập hội đồng thẩm định cổ vật đánh giá giá trị lịch sử, văn hóa và giá trị kinh tế của hai khẩu súng thần công, ngày 25/9/2014, UBND tỉnh Nghệ An đã trao thưởng cho anh Bình theo đúng quy định.

Nguyễn Duy - Lương Sơn